जातिभेदया विरुद्धय् जुइत्यंगु प्रव्रज्या संवर
माणिकरत्न शाक्य 'मणीश'
शाक्यमुनि बुद्धपाखें प्रतिपादित बुद्धधर्म मानववादी धर्म खः। अथे जूगुलिं हे थ्व धर्म संसारन्यंकं न्यनावनाच्वंगु दु। संसारया न्ह्याग्गु देशय् वंसां नं थ्व धर्मया मूल सिद्धान्त व दर्शन धाःसा छगू हे खः। गथेकि प्यंगू आर्यसत्य, आर्यअष्टाङ्गिक मार्ग प्रतीत्यसमुत्पाद, अनित्य, दुःख व अनात्म आदि। तर थुकियात थुइकेगु, नालेगु व छ्यलेगु पह धाःसा देश अनुसार भचा भचा पाना वनाच्वंगु खनेदु।
बुद्धं कनाबिज्याःगु दर्शन व धर्मया आधारभूत सिद्धान्त संसारभनं न्यंकेगु ज्या संघमार्फत जुयावयाच्वंग दु। यदि संघया मार्फत धर्मया प्रचारप्रसार जुयामवःगु जूसा थौं झीसं बुद्धधर्म धइगु छु खः धकाः शायद मसीधुंकल जुइ। उकिं बुद्धधर्मय् संघयात नं छगू रत्नकथं भाःपियाः त्रिरत्नय् दुने दुथ्याका तःगु दु। थुज्वःगु त्रिरत्न मध्यय् छगू जुयाच्वंगु संघय् दुथ्याकेगु छगू विधि अथवा प्रक्रियाया नां खः - प्रवज्या संवर बीगु ।
प्रवज्याया शाब्दिक अर्थ सन्यासी जुइगु खः। तर बुद्ध धर्मय् थुकिया अर्थ संघय् दुतिनेगु खः। संघय् दुतिनेगु परम्परा शाक्यमुनिया जीवनकालनिसें हे प्रारम्भ जुइधुंकूगु खनेदु। बुद्धकालय् बुद्ध थम्हं हे मेपिंत प्रवज्या बिउगु खनेदुसा लिपा वयाः विशिष्ट भिक्षुपिंत आचार्य व उपाध्याय यानाः प्रवज्या बीकूगु खनेदु। बुद्धकालय् न्हापां प्रवज्या ग्रहण याःपिं बुद्ध व धर्मया जक शरणय् वंगु जुलसा लिपायापिं बुद्ध, धर्म व संघ अथवा त्रिरत्नया शरणय् वनाः संघय् प्रवेश जूगु जुल ।
नेपाःगालय् बुद्ध धर्म प्रवेश जुइधुंकाः थन निर्माण जूगु बौद्ध विहारया संघय् प्रवेश जुइगु ज्या न्हापांनिसें जुया वयाच्वंगु दु। थनया बौद्ध विहारय् जुयाच्वंगु प्रवज्या संवरया इतिहासयात दुवाला स्वत धाःसा यक्व न्ह्यः हे विभिन्न व्यक्तिपिं प्रवज्या ग्रहण यानाः भिक्षु जुयावंगु दु। जुजु शिवदेव थम्हं हे विहार दयेकाः थः भिक्षु जुयावंगु लिसें जुजु रुद्रदेव, भाष्करदेव नं प्रवज्या संवर ग्रहण यानाः भिक्षु जुल धकाः च्वयातःगु दु ।
थौंकन्हय् थुगु संघय् दुथ्याकेगु क्रियायात नेवाः बौद्ध समाजय् छगू संस्कार कर्म कथं न्ह्याका वयाच्वंगु दु। थुकियात जीवनय् याइगु झिगू कर्म मध्यय् छगू चूडाकरण कर्म अन्तर्गत लाकातःगु दु। थुकियात स्थानीय भाषां 'बरे छुइगु' धाइ। थ्व शब्द 'वन्द्यजु लुइगु' शब्दं हिलावःगु खः। वन्द्यजु लुइगु धाःगुया अर्थ वन्दना याये योग्यम्ह जुइकेगु धाःगु खः। प्रवज्या संवर ग्रहण याइबलय् प्रवजित जुइम्हेसिनं "जि आजीवन त्रिशरण वने" नापं "जिं आजीवन झिगू शील (देश शिक्षापद) पालन याये" धकाः प्रतिज्ञा यायेमाः। थथे प्रतिज्ञा यानाः शील ग्रहण यानाः धर्मानुकूल जीवन हनीम्ह जुयाः वयात वन्दना याये योग्यम्ह धाःगु खः। तर यथार्थ अर्थ मथूगुलिं 'बरे छुइगु' धकाः गिजे यानाः धाइपिं नं दु ।
प्रवज्या संवर बीगु अथवा बरे छुइगु/वन्द्यजु लुइगु चलन नेवाः बौद्ध समाजय् दुने थौंकन्हय् बज्राचार्य, शाक्य व बुद्धाचार्य परिवार दुने जक दु। इमि थः परिवारया कुल पुत्रपिंत जक प्रवज्या संवर बियाः, प्यन्हु तक भिक्षु यानाः, क्वाःपाःद्यःयाथाय् दुतयंकाः बौद्ध संघय् दुथ्याकेगु याना वयाच्वन। थुकथं स्वनिगःया बहाबहिली प्रवज्या संवर बियाः बहाबहिली दुत यंकाः संघया सदस्य धकाः सामाजिक मान्यता बिया वयाच्वन। तर वज्राचार्य, शाक्य व बुद्धाचार्यया कायपिंसं तथाकथित मेगु जातया मिसा ब्याहा याना हयाः दुपिं काय मचापिंत धाःसा चीभाःद्यःया न्ह्यःने जक प्रवज्या संवर बिया तलसा गुलिसित प्रवज्या संवर तक नं बिया मतः। चीभालय् जक प्रवज्या संवर बियातःपिंत थः अबुया संघय् दुथ्याकातःगु खने मदु। गुकिंयानाः बौद्ध कूलय् जन्म जुयाः नं गुलिं मनूत समाज तथा संघं मान्यता मबीक च्वनेमाःगु दुसा गुलिं मनूत बौद्ध कूलय् जन्म जुयाः नं अबौद्ध जुइका च्वनेमाःगु दु। थथे जुइका च्वनेमाःगुया मुख्य कारण स्वनिगः दुने च्वंगु नेवाः बौद्ध समाजय् ल्यनाच्वंगु थजात क्वजात, थ्याःम्ह, मथ्याम्ह धइगु भेदभाव खः। थ्व हे जातिभेदया कारणं यानाः नेवाः बौद्ध समाजय् जुइगु प्रवज्या संवर ज्याझ्वलय् नं चायेक मचायेकं लिच्वः लानाच्वंगु दु ।
धात्थें धायेगु खःसा भगवान बुद्धया धर्म जातिभेद, वर्णभेद, थीत्यः, थीमत्यःया विरोधी खः तर बुद्ध जन्म जूगु देशय् हे थौं जातिभेद, वर्णभेदं क्वातुक्क हा कयाच्वंगु दु। उकिं थौंयागु वर्तमान परिस्थितिइ बुद्धधर्मया मूल शिक्षायात थुइकाः जातिभेद वर्णभेदयात लिकया छ्वयेमाःगु दु। नेपाःया बौद्ध समाजय् दयाच्वंगु थ्व भेदभावयात तंकाः अन्तरजातीयपाखें दुपिं मस्तय्त नं प्रवज्या सम्बर बीमाःगु दु नापं बौद्ध संघय् दुथ्याकाः समाजं मान्यता बीमाःगु दु। यदि थौंयागु इलय् थथे याये मफुत धाःसा थुकिया बांमलाःगु लिच्वः झीगु बौद्ध समाजयात हे जुइ। थुपिं यावत खँयात वाःचायेकाः नेपाल परम्परागत बौद्ध धर्म संघपाखे अन्तरजातीय ब्याहा यानाः इपिंपाखें दुपिं मस्तय्त विधिवत रुपं विशेष व्यक्तिपिनिगु उपस्थितिइ प्रवज्या संवर बीत्यंगु दु। थुगु संघपाखें थ्वहे वइगु माघ २० गते यायेत्यंगु अन्तरजातीय प्रवज्या संवर प्रदान ज्यझ्वःपाखें अवश्य नं नेपाःया बौद्ध समाजय् दयाच्वंगु विकृतियात सुधार हयेफै धइगु भलसा कयाच्वना ।
(च्वमि नेपाल परम्परागत बौद्धधर्म संघया महासचिव खः)
शाक्यमुनि बुद्धपाखें प्रतिपादित बुद्धधर्म मानववादी धर्म खः। अथे जूगुलिं हे थ्व धर्म संसारन्यंकं न्यनावनाच्वंगु दु। संसारया न्ह्याग्गु देशय् वंसां नं थ्व धर्मया मूल सिद्धान्त व दर्शन धाःसा छगू हे खः। गथेकि प्यंगू आर्यसत्य, आर्यअष्टाङ्गिक मार्ग प्रतीत्यसमुत्पाद, अनित्य, दुःख व अनात्म आदि। तर थुकियात थुइकेगु, नालेगु व छ्यलेगु पह धाःसा देश अनुसार भचा भचा पाना वनाच्वंगु खनेदु।
बुद्धं कनाबिज्याःगु दर्शन व धर्मया आधारभूत सिद्धान्त संसारभनं न्यंकेगु ज्या संघमार्फत जुयावयाच्वंग दु। यदि संघया मार्फत धर्मया प्रचारप्रसार जुयामवःगु जूसा थौं झीसं बुद्धधर्म धइगु छु खः धकाः शायद मसीधुंकल जुइ। उकिं बुद्धधर्मय् संघयात नं छगू रत्नकथं भाःपियाः त्रिरत्नय् दुने दुथ्याका तःगु दु। थुज्वःगु त्रिरत्न मध्यय् छगू जुयाच्वंगु संघय् दुथ्याकेगु छगू विधि अथवा प्रक्रियाया नां खः - प्रवज्या संवर बीगु ।
प्रवज्याया शाब्दिक अर्थ सन्यासी जुइगु खः। तर बुद्ध धर्मय् थुकिया अर्थ संघय् दुतिनेगु खः। संघय् दुतिनेगु परम्परा शाक्यमुनिया जीवनकालनिसें हे प्रारम्भ जुइधुंकूगु खनेदु। बुद्धकालय् बुद्ध थम्हं हे मेपिंत प्रवज्या बिउगु खनेदुसा लिपा वयाः विशिष्ट भिक्षुपिंत आचार्य व उपाध्याय यानाः प्रवज्या बीकूगु खनेदु। बुद्धकालय् न्हापां प्रवज्या ग्रहण याःपिं बुद्ध व धर्मया जक शरणय् वंगु जुलसा लिपायापिं बुद्ध, धर्म व संघ अथवा त्रिरत्नया शरणय् वनाः संघय् प्रवेश जूगु जुल ।
नेपाःगालय् बुद्ध धर्म प्रवेश जुइधुंकाः थन निर्माण जूगु बौद्ध विहारया संघय् प्रवेश जुइगु ज्या न्हापांनिसें जुया वयाच्वंगु दु। थनया बौद्ध विहारय् जुयाच्वंगु प्रवज्या संवरया इतिहासयात दुवाला स्वत धाःसा यक्व न्ह्यः हे विभिन्न व्यक्तिपिं प्रवज्या ग्रहण यानाः भिक्षु जुयावंगु दु। जुजु शिवदेव थम्हं हे विहार दयेकाः थः भिक्षु जुयावंगु लिसें जुजु रुद्रदेव, भाष्करदेव नं प्रवज्या संवर ग्रहण यानाः भिक्षु जुल धकाः च्वयातःगु दु ।
थौंकन्हय् थुगु संघय् दुथ्याकेगु क्रियायात नेवाः बौद्ध समाजय् छगू संस्कार कर्म कथं न्ह्याका वयाच्वंगु दु। थुकियात जीवनय् याइगु झिगू कर्म मध्यय् छगू चूडाकरण कर्म अन्तर्गत लाकातःगु दु। थुकियात स्थानीय भाषां 'बरे छुइगु' धाइ। थ्व शब्द 'वन्द्यजु लुइगु' शब्दं हिलावःगु खः। वन्द्यजु लुइगु धाःगुया अर्थ वन्दना याये योग्यम्ह जुइकेगु धाःगु खः। प्रवज्या संवर ग्रहण याइबलय् प्रवजित जुइम्हेसिनं "जि आजीवन त्रिशरण वने" नापं "जिं आजीवन झिगू शील (देश शिक्षापद) पालन याये" धकाः प्रतिज्ञा यायेमाः। थथे प्रतिज्ञा यानाः शील ग्रहण यानाः धर्मानुकूल जीवन हनीम्ह जुयाः वयात वन्दना याये योग्यम्ह धाःगु खः। तर यथार्थ अर्थ मथूगुलिं 'बरे छुइगु' धकाः गिजे यानाः धाइपिं नं दु ।
प्रवज्या संवर बीगु अथवा बरे छुइगु/वन्द्यजु लुइगु चलन नेवाः बौद्ध समाजय् दुने थौंकन्हय् बज्राचार्य, शाक्य व बुद्धाचार्य परिवार दुने जक दु। इमि थः परिवारया कुल पुत्रपिंत जक प्रवज्या संवर बियाः, प्यन्हु तक भिक्षु यानाः, क्वाःपाःद्यःयाथाय् दुतयंकाः बौद्ध संघय् दुथ्याकेगु याना वयाच्वन। थुकथं स्वनिगःया बहाबहिली प्रवज्या संवर बियाः बहाबहिली दुत यंकाः संघया सदस्य धकाः सामाजिक मान्यता बिया वयाच्वन। तर वज्राचार्य, शाक्य व बुद्धाचार्यया कायपिंसं तथाकथित मेगु जातया मिसा ब्याहा याना हयाः दुपिं काय मचापिंत धाःसा चीभाःद्यःया न्ह्यःने जक प्रवज्या संवर बिया तलसा गुलिसित प्रवज्या संवर तक नं बिया मतः। चीभालय् जक प्रवज्या संवर बियातःपिंत थः अबुया संघय् दुथ्याकातःगु खने मदु। गुकिंयानाः बौद्ध कूलय् जन्म जुयाः नं गुलिं मनूत समाज तथा संघं मान्यता मबीक च्वनेमाःगु दुसा गुलिं मनूत बौद्ध कूलय् जन्म जुयाः नं अबौद्ध जुइका च्वनेमाःगु दु। थथे जुइका च्वनेमाःगुया मुख्य कारण स्वनिगः दुने च्वंगु नेवाः बौद्ध समाजय् ल्यनाच्वंगु थजात क्वजात, थ्याःम्ह, मथ्याम्ह धइगु भेदभाव खः। थ्व हे जातिभेदया कारणं यानाः नेवाः बौद्ध समाजय् जुइगु प्रवज्या संवर ज्याझ्वलय् नं चायेक मचायेकं लिच्वः लानाच्वंगु दु ।
धात्थें धायेगु खःसा भगवान बुद्धया धर्म जातिभेद, वर्णभेद, थीत्यः, थीमत्यःया विरोधी खः तर बुद्ध जन्म जूगु देशय् हे थौं जातिभेद, वर्णभेदं क्वातुक्क हा कयाच्वंगु दु। उकिं थौंयागु वर्तमान परिस्थितिइ बुद्धधर्मया मूल शिक्षायात थुइकाः जातिभेद वर्णभेदयात लिकया छ्वयेमाःगु दु। नेपाःया बौद्ध समाजय् दयाच्वंगु थ्व भेदभावयात तंकाः अन्तरजातीयपाखें दुपिं मस्तय्त नं प्रवज्या सम्बर बीमाःगु दु नापं बौद्ध संघय् दुथ्याकाः समाजं मान्यता बीमाःगु दु। यदि थौंयागु इलय् थथे याये मफुत धाःसा थुकिया बांमलाःगु लिच्वः झीगु बौद्ध समाजयात हे जुइ। थुपिं यावत खँयात वाःचायेकाः नेपाल परम्परागत बौद्ध धर्म संघपाखे अन्तरजातीय ब्याहा यानाः इपिंपाखें दुपिं मस्तय्त विधिवत रुपं विशेष व्यक्तिपिनिगु उपस्थितिइ प्रवज्या संवर बीत्यंगु दु। थुगु संघपाखें थ्वहे वइगु माघ २० गते यायेत्यंगु अन्तरजातीय प्रवज्या संवर प्रदान ज्यझ्वःपाखें अवश्य नं नेपाःया बौद्ध समाजय् दयाच्वंगु विकृतियात सुधार हयेफै धइगु भलसा कयाच्वना ।
(च्वमि नेपाल परम्परागत बौद्धधर्म संघया महासचिव खः)
http://www.nepalmandal.com/content/12465.html
No comments:
Post a Comment